PORUKE SA ZIDOVA 2
Znakovi Jevreja
Za izdavača
Nebojša Kuzmanović, direktor Arhiva Vojvodine
Autori izložbe i kataloga
Maria Silađi, arhitekta-konzervator
Silard Antal, reditelj
Recenzenti
Olga Andraši, Ferenc Nemet, Anica Draganić
Stručna podrška
Jevrejska Opština Novi Sad, Culture Mode, CULTstore
Urednik
Anica Draganić
Prevod
Ferenc Nemet
Lektura i korektura
Ivana Draganić
Dizajn izložbe i kataloga
Maria Silađi
Tehnička realizacija izložbe
GROUP BRENDOMANIA DOO
Štampa
“Artprint Media”, Novi Sad
Tiraž
100 primeraka
Impozantna arhitektonska celina novosadske Sinagoge na dostojan način čuva sećanje na period procvata jevrejske zajednice, ali je istovremeno bila i svedok njene tragedije. Urezana imena, kao i ona napisana grafitnom olovkom, svedoče upravo o ta dva perioda i pružaju nam informacije o ljudima koji su bili učesnici raznih istorijskih događaja, bilo da su ta dešavanja bila pozitivna ili negativna. Natpisi koje smo analizirali obuhvataju period između te dve krajnosti, tačnije period od izgradnje Sinagoge pa do 1944. godine, pri čemu smo pratili i društvenu raznolikost, koja je karakterisala jevrejsko stanovništvo Novog Sada i okoline. Identitet lica koja se kriju iza imena obrađenih u knjizi se u nekoliko slučajeva može potvrditi bez ikakve sumnje, dok je kod nekih imena, samo na osnovu imaginarne istrage, razotkriveno ko je sve mogao biti autor natpisa, na osnovu podataka kojima smo raspolagali. Iza većine imena sa zidova Sinagoge kriju se osobe jevrejske veroispovesti, ljudi koji su u periodu između dva rata imali važnu ili manje važnu ulogu u javnom životu Novog Sada; advokati, lekari, beležnici, članovi jevrejske crkvene opštine ali i pojedinci, đaci ili profesori škole koja se nalazila pored Sinagoge. Imena ne svedoče samo o pojedinačnim sudbinama, budući da se istovremeno sa upoznavanjem biografija ili delova biografija, upoznajemo i sa samim gradom Novim Sadom, u kojem su živeli i radili autori ovih natpisa, ali i sa njegovom društvenom, političkom i kulturnom pozadinom na početku 20. veka.